Voor de opvolgende generatie van een familiebedrijf, de zogenoemde ‘NextGen’, is het een behoorlijke uitdaging om op hun beurt goed invulling te geven aan het eigenaarschap, bestuur en het leiderschap van het bedrijf. Wat zijn daarvoor de ‘best practices’? Wetenschappelijk onderzoek, nu ook wereldwijd, wijst uit dat families die van generatie op generatie succesvol zijn in de voortzetting van een familie-erfgoed vaak twee dingen met elkaar gemeen hebben. Het eerste is dat er veel werk wordt gemaakt van de actieve en constructieve betrokkenheid van eigenaren in de opvolgende generaties. De overlevering van de eigendom vindt steeds vaker plaats onder de noemer van Verantwoord Eigenaarschap.

Ten tweede, dat men doorlopend veel aandacht besteedt aan het onderhouden en versterken van de onderlinge verbondenheid binnen de familie. De inspanningen zijn er dan niet alleen op gericht om de levenspartners goed aan te sluiten op het gebeuren in en rondom het bedrijf. Het gaat er ook om dat de kinderen vanaf enig moment gezamenlijk met het bedrijf vertrouwd raken en met elkaar als de gezamenlijke toekomstige eigenaren en mogelijke collega’s.

Als je het echt goed doet, investeer je als familie een langere periode in de educatie van de kinderen. Steeds meer succesvolle ondernemersfamilies zetten daarvoor programma’s in die voor hen op maat zijn toegesneden of waarin zij samen met enkele andere families optrekken. Dergelijke programma’s zouden dan niet alleen over de gangbare financiële, juridische en fiscale onderwerpen rondom beleggen, investeren en vermogensstructurering moeten gaan. Een programma is pas compleet als ook thema’s die te maken hebben met strategie, bestuur, impact, teamvorming en persoonlijke ontwikkeling in de programmering worden opgenomen.

Een vroegtijdige en ongedwongen start van het ingroeiproces van de opvolgende generatie zal op de langere termijn de meeste vruchten werpen. Zo’n programma gaat dan niet alleen om de inhoud met alle onderwerpen van dien, zoals hiervoor genoemd. Het liefst zorg je ervoor dat de werkvormen en leerprocessen goed zijn geënt op de ambities, competenties en karakteristieken van de kinderen. Daarmee wordt het echt maatwerk. De ondersteuning (mooier nog: actieve betrokkenheid) bij de ontwikkeling en uitvoering van het programma van álle ouders, dus ook de levenspartners, is zeer aan te bevelen. Jammer genoeg worden de levenspartners nog al te vaak als ‘koude kant’ gezien en misschien helpt een NextGen-programma om die beleving een meer positieve wending te geven.

Het beste geschieden al deze inspanningen op een gestructureerde manier. Dat kan heel goed vanuit een familieberaad of familieraad, als de familie inmiddels wat meer is uitgedijd. Als in de governance-structuur van het familiebedrijf een STAK is ingericht, kan zoiets ook door een commissie van de STAK worden gedaan. Je wilt natuurlijk alle inspanningen ook op de lange termijn kunnen volhouden en alle ontwikkelingen die eruit voortkomen ook in goede banen leiden. Daar is een familiestatuut voor, waarin je allerlei spelregels over ‘waarom, waarvoor en hoe samen met het bedrijf’ vast kan leggen. Het familieberaad en het familiestatuut zijn bij de gevestigde familiebedrijven twee belangrijke pijlers voor de zogenoemde ‘Family Governance’, waarmee de familie haar bredere betrokkenheid bij het familiebedrijf gestalte geeft. Dat geldt overigens vaak ook voor de buiten het bedrijf opgebouwde vermogensbestanddelen.

Zo’n educatieprogramma wordt niet zonder de inbreng van de NextGen opgesteld. Hun specifieke verwachtingen, interesses, wensen en mogelijkheden zijn relevant. Verder is het zaak om de NextGen voldoende tijd en ruimte te geven om onderling een goede dialoog te voeren, zodat zij een eigen visie kunnen ontwikkelen op de voortzetting van het bedrijf met alle uitdagingen van dien. Het voornaamste doel daarbij is dat hun onderlinge binding en samenwerking van de grond komt en steeds sterker wordt.

De kunst is om het proces zo vorm te geven dat niet alleen iedereen zich serieus genomen voelt en in alle oprechtheid eraan deelneemt, maar vooral ook zo dat alle familieleden er veel plezier en voldoening aan beleven! Vanuit MESA zetten wij daar onze kennis, ervaring en netwerk graag voor in.